อย่าเป็นทาสของเหตุผลให้เป็นนายของมัน

"อย่าเป็นทาสของเหตุผลให้เป็นนายของมัน "

คำพูดนี้เป็นแนวคิดหลักๆในการวิภาษหาข้อสรุป ผมไม่แน่ใจว่าต้นคิดมาจาก Hegel หรือ marx หรือเปล่า แต่น่าจะมาจากท่านใดท่านหนึ่ง ซึ่งทั้งสองมีความสำพันธ์กันทางความคิด

เริ่มที่ ปล ก่อนดีกว่า ปัญญา จะเรียกในภาษาอื่นว่ายังไงก็แล้วแต่ความหมายในที่นี้หมายถึงอะไรประมาณ การฟัง พบเจอ พูดคุยกับผู้รู้ เรียนรู้มาจาก #อดีต เช่น เรารู้ว่าเมื่อปาหินออกไปสุดท้ายแล้วมันจะตกลงบนพื้น เราไม่ได้รู้เรื่องนี้จากสัญชาติญาน(ถ้าอยู่ๆเราเกิดขึ้นมาในโลกแล้ววินาทีนั้นเราปาหินเราจะไม่รู้เลยว่าสุดท้ายแล้วหินจะตกลงบนพื้นเพราะความรู้นี้ไม่ใช่กระบวนการติดตัวอัตโนมัติแบบสัญชาติญาน) เรารู้เรื่องนี้เพราะ ความหมายของปัญญาที่ว่าก่อนหน้านั้นเอง ดังนั้นเราสามารถสรุปว่าเรารู้ว่าหินที่ปาออกไปแล้วจะตกลงบนพื้นได้ด้วยปัญญา กระบวนการปัญญานี้จะผลิตซ้ำอีก เมื่อเราตั้งปัญหาว่า ที่จริงอะไรทำให้หินต้องตกลง?

เกิดปัญหา->เสนอเหตุผล->พิสูจน์หรือถกเหตุผลนั้นๆ->สรุปโดยปัญญา --->นี่คือการใช้ปัญญาแก้ปัญหาโดยเหตุผลคือเครื่องมือ(เป็นนายของเหตุผล)

เกิดปัญหา->เสนอเหตุผล->ยึดติดกับเหตุผลที่ตัวเองเสนอ-->สรุปโดยใช้เหตุผลนั้น--->นี่คือการการใช้เหตุผลแก้ปัญหาไม่ใข่ปัญญา(เป็นทาสของเหตุผล)

เป็นนายของเหตุผลคือการที่เราระลึกได้เสมอว่าจุดประสงค์ที่เราจะเดินไปถึงสุดท้ายคือการแก้ปัญหา โดยใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือ

เป็นทาสของเหตุผลคือการถูกเบี่ยงเบนให้แทนที่จะต่อสู้เพื่อแก้ปัญหากลับกลายเป็นต่อสู้เพื่อเหตุผลนั้นๆเปรียบเหมือนเราทำงานให้เหตุผลแทนที่จะทำงานให้การแก้ปัญหา

ยกตัวอย่าง ในส่วนของหุ้นในแบบเทคนิคคอล
1 มีหุ้นอยู่ในมือมีปัญหาขึ้นมาว่าจะขายตอนไหน?
2 เสนอเหตุผลเช่น เมื่อการไล่ราคาซื้อมีน้อยลง(หมีมา) แสดงว่าคนเริ่มอยากได้หุ้นนั้นในราคาที่สูงกว่านี้น้อยลงแล้ว แบบนี้ราคาอาจจะไม่ขึ้นไปอีก

3.1 การใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือในการแก้ปัญหา(เป็นนายของเหตุผล) หาวิธีพิสูจน์เหตุผลในข้อ 2 โดยวางเงื่อนไขตามแต่ประสบการณ์ของตัวเองที่ผ่านมาเคยเจอ เช่นกำหนดแนวรับตอนย่อ กำหนดแนวต้านตอนเด้ง ถ้าหลุดรับขาย ถ้าไม่ผ่านต้านขาย เป็นต้น เมื่อหลุดเงื่อนไขนั้น ปัญญาจะเป็นตัวบอกเราว่าควรขายไหม แบบนี้โอากสขายหมูจะมากน้อย ขึ้นอยู่กับปัญญาของตัวเอง(ประสบการณ์)นั้นตอบคำถามว่าทำไมเราต้องฝึกฝนไปในตัว
3.2 ใช้เหตุผล ข้อ 2 แก้ปัญหาไปเลย(เป็นทาสของเหตุผล) เห็นสัญญานของหมีมาปุ๊บขายเลย เพราะยึดมั่นในเหตุผลนั้นมากหมีมาแล้วต้องลงแน่ๆ จึงเชื่อและยืนยันเหตุผลนี้จนลืมเป้าหมายหลักไป วิธีนี้โอกาสขายหมูสูง สินค้าแต่ละอย่างมันไม่เหมือนกัน เราต้องไปศึกษาธรรมชาติของมันให้เกิดปัญญา เราถึงจะตัดสินใจได้ถูกต้อง ประสบการณ์=ปัญญา

ผมเขียนเรื่องที่ดูแล้วมันงงมันเหมือนไม่มีประโยชน์นี้ทำไม เพราะเรื่องนี้มันคลุกฝุ่นวุ่นวายอยู่ในเมืองไทย ผมไม่อยากยกตัวอย่างจากเรื่องการเมืองทั้งสองฝ่ายเพราะไม่อยากให้รู้สึกแย่กันเมื่อมีการเสนอว่าตรงนี้ตรงนั้นคุณอาจจะงงสับสนจนคิดผิด

แต่ลองตรองดูเถอะตอนนี้แต่ละฝั่งที่ฮาร์ดคอร์ในการเชื่อเหตุผลของตัวเองคุณกำลังตกเป็น "ทาสของเหตุผล" คุณไม่ได้ใช้เหตุผลเป็นเครื่องมือแก้ปัญหา

และเมื่อเรื่องนี้จบลงปัญหาจะไม่ถูกแก้(ซึ่งเรารู้อยู่แก่ใจ) เพราะคุณไม่ได้ต่อสู้เพื่อแก้ปัญหาคุณต่อสู้เพื่อเหตุผลของตัวเอง!